Pracując i zajmując się prawem administracyjnym warto wyjść od definicji aktu administracyjnego, a później skupić się na jego szczególnej formie – decyzji. Sięgając do pozycji naukowych w tym tekście powiem o pojęciu oraz sposobach klasyfikowania. Stąd dowiemy się, iż przez akt administracyjny rozumiemy:
[def.] Sformalizowany objaw woli organu administrującego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a czasami też w sferze innych działów prawa.
A tak po polsku, akt administracyjny musi składać się z następujących elementów:
- nadawcą jest organ administrujący, posiadający władztwo,
- wydany na podstawie prawa (istnieje podstawa prawna, aby go wydać),
- wydany przez organ, kompetentny do wydania (jest przepis, który reguluje, który organ ma wydać akt administracyjny),
- skierowany do konkretnego (zindywidualizowanego) adresata oraz w konkretnej sprawie (tzw. podwójna konkretność: osoby i sprawy),
- przepisy wskazują w jakiej formie ma zostać wydany akt – np. decyzji administracyjnej,
- związany z prawem administracyjnym i co do zasady wywołujący skutki tylko w tej sferze.
Natomiast, jeśli chodzi o sposoby klasyfikowania, to możemy je wyróżnić:
- ze względu na sposób kształtowania stosunków prawnych::
- akty konstytutywne – tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne, przy czym ta zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje tu nie z mocy samej ustawy, ale z mocy właśnie tego aktu administracyjnego, obowiązują ex nunc: decyzja o wydaniu paszportu (nowa sytuacja), decyzja o zmianie nazwiska – w obu przypadkach ta decyzja coś tworzyła/ zmieniała – pozwalała wydać paszport lub zmieć nazwisko,
- akty deklaratoryjne – potwierdzają prawa i obowiązki, które dla adresatów wynikają z ustawy, same zaś takich praw i obowiązków nie tworzą, obowiązują ex tunc, np.: stwierdzenie nabycia obywatelstwa, dyplom uniwersytecki – one wskazują, że już coś mamy i tylko to potwierdzają;
- ze względu na charakter stosunku organu administracyjnego wydającego akt administracyjny do adresata:
- akty administracyjne zewnętrzne – adresowane na zewnątrz, do odrębnych podmiotów prawnych, np.: do obywatela i innych instytucji niepodporządkowanych organowi wydającemu akt,
- akty administracyjne wewnętrzne – adresowane do wewnątrz struktury, do organów, instytucji, podmiotów, które są podporządkowane służbowo organowi wydającemu akt;
- ze względu na zakres prawnej regulacji warunków wydania aktu:
- akty administracyjne swobodne – takie akty, których warunki wydania nie są przez prawo w ogóle określone, lub też określone są w sposób niewyczerpujący (organ może coś wykonać – słowo „może” pojawia się wprost w przepisie),
- akty administracyjne związane – takie akty, których warunki podjęcia zostały WYRAŹNIE określone normami prawa (organ musi, jest zobowiązany, wydaje, itp.);
- ze względu na wolę adresata:
- akty administracyjne, które dochodzą do skutku za zgodą adresata – inaczej zwane „dwustronnymi” [Zob. Akty administracyjne „dwustronne”],
- akty administracyjne, które dochodzą do skutku bez zgody adresata;
- ze względu na skutki prawne wywoływane w sferze prawa cywilnego:
- akty administracyjne, które wywołują bezpośrednie skutki cywilnoprawne,
- akty administracyjne, które wywołują pośrednio skutki cywilnoprawne.
Więcej w zakresie tematyki aktu administracyjnego pojawi się w kolejnych wpisach. Podlinkuję wtedy odpowiednie fragmenty w tym tekście.
Zob. Formy aktów administracyjnych »klik«
>Zagadnienie opracowane na podstawie: Prawo administracyjne, pod redakcją Jana Bocia, Kolonia Limited 2010.<
