W tekście omawiam czym są jednostki pomocnicze, jaki jest ich podział, na jakiej podstawie prawnej działają oraz… podaję drobną ciekawostkę
Podstawa prawna:
- M. Augustyniak, [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, B. Dolnicki (red.), Lex/el. 2016;
- M. Mazuryk, [w:] M. Karpiuk, M. Mazuryk, Ustrój miasta stołecznego Warszawy. Komentarz, Lex/el. 2012;
- art. 5, art. 35–37 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446 ze zm.), dalej zwana u.s.g.;
- art. 5 – art. 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U.z 2015 r., poz. 1438);
- wyrok NSA z dnia 4 lutego 2014 r. (sygn. akt II OSK 2910/13).
Ustalenia wstępne
Jednostki pomocnicze można powołać jedynie w gminie (jedynie przepisy z u.s.g. przewidują ich powołanie – to najprostsza, a jednocześnie najpełniejsza odpowiedź na pytanie) na podstawie zasad określonych w statucie gminy.
Jakie wyróżniamy jednostki pomocnicze?
- sołectwa – organem uchwałodawczym w nich jest zebranie wiejskie (udział w zebraniu przysługuje wszystkim zamieszkałym na terenie jednostki), a organem wykonawczym – sołtys wspomagany przez radę sołecką. Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu;
- dzielnice – organem uchwałodawczym jest rada dzielnicowa, a wykonawczym zarząd, na czele jego stoi przewodniczący, który korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu oraz może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu;
- osiedla – organem uchwałodawczym jest rada osiedlowa, a wykonawczym zarząd, na jego czele stoi przewodniczący, który korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu oraz może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu. Statut osiedla może ustalić, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców.
- położone na terenie gminy miasto,
- inne np. wspólnoty, samorządy mieszkańców, okręgi, rejony, kolonie, kwartały, przysiółki.
Obiecana ciekawostka
Szczególny status dzielnic m. st. Warszawy
Warszawa to jedyna gmina w Polsce, która w której obligatoryjnie powołane są dzielnice (jednostki podziału pomocniczego), a ponadto mają ustawowo określony zakres zadań „wykonywanych na zasadzie wyłączności przez dzielnice”. W ten sposób ciężar funkcjonowania Warszawy jako j.s.t. rozkłada się na dzielnice o znacznie szerszych uprawnieniach niż „tradycyjne” jednostki pomocnicze w gminach.
Dzielnice tworzone, łączone, dzielone i znoszone są tak jak jednostki pomocnicze, o których mowa w u.s.g, tj. w drodze uchwały Rady m. st. Warszawy na podstawie statutu m. st. (miasta stołecznego) Warszawy, a funkcjonują na podstawie odrębnego statutu, nadanego przez Radę m. st. Warszawy. Organem stanowiącym i kontrolnym dzielnicy jest rada dzielnicy, a organem wykonawczym – zarząd dzielnicy, jednakże w zakresie wyborów do rad dzielnic oraz do radnych dzielnic stosuje się odpowiednio przepisy o wyborach do rady m. st. Warszawy oraz o radnych gminy.
Stan prawny na dzień 15 marca 2017 r.
Pozdrawiam,
Ania Maciąg
Grafika pochodzi z: pl.wikipedia.org
